۶ نکته مهم و حیاتی دندان شیری کودکان

انسان در طول زندگی خود ۲ نوع دندان در می‌آورد. دندان‌های شیری در دوران کودکی نوع اول بوده که به آرامی جای خود را به دندان‌های دائمی می‌دهند. رویش دندان های شیری کودک از ۶ ماهگی آغاز شده و در صورتی دچار پوسیدگی ، کجی و شکستن نشوند (که معمولا می‌شود!)، به طور طبیعی تا سن ۱۲ سالگی افتاده و دندان‌های دائمی جای آن‌ها را می‌گیرند. بیشتر والدین به پوسیدگی ، شکستن و کجی دندان های شیری کودکان اهمیتی نداده و اولین چیزی که به ذهنشان می‌رسد کشیدن آن‌هاست. ولی همانطور که در ادامه توضیح خواهیم داد کشیدن زودرس دندان شیری کودکان باعث می‌شود که دندان‌های طبیعی به صورت نامنظم و نامتقارن رشد کنند. پس بهتر است با صرف وقت و هزینه در ابتدا به کودک خود مسواک زدن را بیاموزید. و اگر نیاز شد با روکش و عصب کشی احتمالی، دندان های شیری کودکان خود را درمان کنید.

با وجود اینکه دندان‌های شیری از بدو تولد وجود دارند. ولی این دندان‌ها معمولا از ۶ سالگی از لثه بیرون زده و در می‌آیند. به دلایل مختلف از جمله دلایل ژنتیکی و ارثی امکان دارد که دندان های شیری کودکان حتی تا ۱ سالگی نیز در نیایند. این امر جای هیچ گونه نگرانی نداشته و طبیعی می‌باشد. در ادامه ۶ نکته مهم و اساسی در خصوص دندان های شیری کودکان ارائه خواهد شد.

کوچولوهای نازنین حدودا از ۶ ماهگی شروع به گاز گرفتن همه چیز می‌کنند. این یعنی دندان‌های آن‌ها در حال در آمدن است. معمولا تا ۱ سالگی دندان‌های جلویی رشد کرده و تا ۲ سالگی تمامی دندان‌ها در می‌آیند. جالب است بدانید که بر خلاف دندان‌های دائمی بزرگ‌سالان که ۳۲ عدد است، دندان های شیری کودکان ۲۰ عدد می‌باشد (۱۰ عدد بالا و ۱۰ عدد پایین). از این ۲۰ عدد ۸ عدد دندان آسیاب، ۴ عدد دندان نیش و ۸ عدد دندان‌های جلویی هستند. شکل زیر زمان در آمدن و افتادن تک تک دندان‌های شیری کودکان را نشان می‌دهد.

از ۶ سالگی رویش دندان‌های دائمی شروع می‌شود. دندان‌های شیری کم کم جای خود را به دندان‌های دائمی داده و این فرایند تا ۱۲ سالگی ادامه می‌یابد. لازم است بدانید که امکان دارد دندان شیری تا سنین بزرگ‌سالی فرد نیز از بین نرفته و دندان دائمی جای آن را نگیرد. اگر دندان های شیری پس از ۱۲ – ۱۳ سالگی نیفتند، بهتر است با دندانپزشک مشورت کنید. تا با استفاده از معاینه و گرفتن عکس دلیل ان مشخص شود.

شکل زیر فرایند رشد دندان‌های شیری سالم را نشان می‌دهد. ولی در عمل بسیاری از دندان های شیری کودکان دچار پوسیدگی شده، شکسته و یا کج در می‌آیند. به دلایلی که ارائه خواهد شد، توصیه می‌شود که تا جای ممکن از کشیدن دندان های شیری پرهیز کنید. و با وجود هزینه و قیمت بالا آن‌ها را عصب کشی ، پر ، روکش و درمان کنید.

دندان دائمی قبل از اینکه بیرون بزند باید به یک مرحله مشخص از رشد برسد. خیلی عجیب به نظر می‌رسد که دندان های به ظاهر محکم، چگونه به راحتی و با یک ضربه می‌افتند. همانطور که در شکل زیر قابل مشاهده است، دندان دائمی درست زیر دندان شیری شروع به رشد می‌کند. با رشد دندان دائمی کم کم ریشه دندان شیری کوچک می‌شود. کوچک و ضعیف شدن ریشه دندان شیری تا جایی ادامه می‌یابد که با یک ضربه بسیار ضعیف دندان کنده می‌شود.

در برخی موارد به دلیل شکستن ، پوسیدگی و کج در آمدن دندان، کودک دندان شیری خود را خیلی زود از دست می‌دهد. در این مواقع دندان دائمی زیر آن نسبت به بقیه دندان‌های دائمی آزادی عمل بیشتری داشته. و این امر می‌تواند باعث رویش نامنظم و نامتقارن دندان‌های دائمی شود. که بعدها نیاز به ارتودنسی پر هزینه و با قیمت بالا خواهد داشت. بنابراین توصیه می‌شود والدین نحوه حفاظت از دندان‌ها را تا جای ممکن به کودکان خود آموزش دهند. و به جای کشیدن دندان ، آن را روکش و عصب کشی نمایند.

امکان دارد که دندان‌های شیری تا سن ۱ سالگی در نیامده و پس از ۱۲ – ۱۳ سالگی نیز نیفتند. در این مواقع بهتر است به دندانپزشک مراجعه کرده تا با گرفتن عکس دلایل احتمالی بررسی شود. از دلایل احتمالی می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

۱ . عدم وجود دندان دائمی : در برخی مواد مشاهده می‌شود که کودک ۱ یا چند دندان دائمی ندارد. زمانی که دندان دائمی وجود نداشته باشد، مشخصاً ریشه دندان شیری تحلیل نرفته و نخواهد افتاد. با مراقبت و رعایت بهداشت دهان می‌توان دندان شیری را حتی تا ۳۰ سالگی نگه داشت. و یا می‌توان در زمان مناسب از ایمپلنت و کاشت دندان استفاده کرد.

۲ . کج در آمدن دندان دائمی : این مورد که بسیار شایع می‌باشد، باعث می‌شود که دندان دائم به دلیل کج بودن زیر دندان شیری رشد نکند. و در نتیجه دندان شیری در زمان مناسب نیفتد. این مورد نیاز به معاینه تخصصی دندانپزشک دارد. و بر حسب سن و میزان کج بودن دندان ، درمان های مختلفی توصیه خواهد شد.

۳ . عدم وجود دندان اضافه : در برخی موارد نه تنها دندان کودک کم نیست، بلکه کودک دندان اضافه دارد. دندان اضافه باعث اختلال جانشینی و رشد دندان مجاور شده و دندان شیری کودک نمی‌افتد.

در نهایت باید گفت که موارد اشاره تنها بخشی از دلایل احتمالی بوده و بهترین کار گرفتن عکس و معاینه توسط دندانپزشک است.

شکستن ، پوسیدن و کج در آمدن دندان شیری ! اولین چیزی که والدین به فکرشان می‌رسد کشیدن آن است! در ظاهر منطقی است زیرا دندان‌های دائمی جای آن را می‌گیرند. چرا باید دندانی که جایگزین دارد را با صرف وقت و هزینه و با قیمت بالا عصب کشی ، ترمیم و روکش کرد.

جواب صریح و واضح! کشیدن و از دست دادن زود هنگام حتی یک دندان شیری می‌تواند باعث رشد نامتقارن و یا حتی از دست دادن دندان دائمی شود. توصیه می‌شود که به کودکان خود بهداشت دهان و دندان (بخصوص کشیدن صحیح نخ دندان) را به خوبی آموزش داده و آن‌ها را در این امر یاری کنید. تا با حفظ و نگهداری دندان‌های شیری خود، سلامت دندان‌های دائمی خود را نیز تضمین کنند.

در خیلی از اوقات با وجود مراقبت و توجه فراروان والدین، دندان کودک کاملاً پوسیده شده ، کج در می‌آید و یا حتی می‌شکند. اگر این مواقع ترمیم ، عصب کشی و روکش دندان شیری پاسخگو نخواهد بود. و دندانپزشک مجبور به کشیدن دندان می‌شود. در این شرایط اگر کودک دندان‌های محدودی از دست بدهد می‌توان با نگه دارنده دندان که در شکل زیر نشان داده شده است موقعیت دندان‌ها را ثابت کرد. تا دندان‌های دائمی نامتقارن و کج در نیایند. این کار از هزینه های سنگین ارتودنسی دندان و همچنین آسیب به دندان های دائمی می‌کاهد.

قیمت و هزینه نگه دارنده دندان در امریکا بین ۱۸۵ تا ۲۹۵ دلار متغیر می‌باشد. البته قیمت در ایران به مراتب کمتر می‌باشد.

با پیشرفت تکنولوژی نه تنها می‌توان سلول‌های بنیادی بند ناف را استخراج کرد. بلکه می‌توان سلول های بنیادی دندان های شیری کودکان را استخراج و ذخیره کرد. سلول‌های بنیادی بند ناف فقط در ۵ دقیقه اول قابل استخراج است. این در حالی است که سلول های بنیادی دندان های شیری تا زمان وجود آن‌ها قابل استخراج است. از ۶ ماهگی تا ۱۲ سالگی که فرصت بسیار مناسبی را برای خانواده‌ها فراهم می‌کند.

سلول‌های بنیادی دندان های شیری کودک نه تنها برای خود کودک بلکه برای خانواده درجه اول نیز کاربرد دارند. برای این کار دندان شیری مناسب کشیده شده و به مرکز نگهداری و استخراج سلول های بنیادی منتقل می‌شود. قیمت و هزینه نگه داری سلول های بنیادی دندان های شیری کودکان چیزی در حدود سالانه ۱۰۰ هزار تومان است.